Prawo Pracy 
18 września 2023
Wiek emerytalny w Polsce
Prawo do emerytury po osiągnięciu wieku emerytalnego jest zagwarantowane przez przepisy prawne. Aby czerpać korzyści z tego świadczenia, niezbędne jest podjęcie pewnych formalności i złożenie odpowiednich dokumentów w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Jak wygląda proces ubiegania się o emeryturę? Jakie czynności trzeba podjąć i jakie papiery należy dostarczyć, aby otrzymać to świadczenie? Ile wynosi wiek emerytalny dla mężczyzn? Ile wynosi wiek emerytalny dla kobiet?
SPIS TREŚCI
- Co to jest wiek emerytalny?
- Ustawowy wiek emerytalny w Polsce 2023
- Od czego zależy wysokość emerytury?
- Jak i gdzie sprawdzić wysokość emerytury?
- Emerytura a praca
- Praca na emeryturze a składki do ZUS
- Praca po osiągnięciu wieku emerytalnego
- Wiek emerytalny w różnych krajach
Co to jest wiek emerytalny?
W Polsce, aby otrzymać emeryturę, jednym z kryteriów jest osiągnięcie określonego wieku (tak zwany oficjalny wiek emerytalny). Wiek ten zmienia się w zależności od aktualnych rządów i długości życia ludzi. Jeśli osoba osiągnie obecny ustawowy wiek i spełni wymagane warunki dotyczące okresu składkowego, może wnioskować o przyznanie świadczenia emerytalnego.
Wiek emerytalny oznacza, że po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego, osoba jest uprawniona do przejścia na emeryturę.
Wiek emerytalny nie jest jednoznaczny z obowiązkiem przejścia na emeryturę. Osoba, która osiągnęła wiek emerytalny ma do tego prawo, jednak co warto podkreślić – nie jest to obowiązkiem. Zdarzają się sytuacje, że biorąc pod uwagę charakter wykonywanej pracy, wiek przejścia na emeryturę zmniejsza się. Jeśli osoba, która spełnia właściwe kryteria do otrzymania emerytury, chce ją otrzymać, będzie musiała złożyć wniosek w ZUS-ie. Aby ten wniosek miał skuteczność, osoba ubiegająca się o emeryturę musi być bez zatrudnienia przez przynajmniej jeden dzień, bez względu na rodzaj pracy, nawet jeśli to praca na umowę cywilnoprawną. Warto jednak zaznaczyć, że uzyskanie prawa do emerytury nie oznacza, że emeryt nie może już pracować. Nadal ma prawo do podjęcia pracy, a pracodawca nie powinien mu tego zabraniać.
Zobacz też: Wcześniejsza emerytura, czyli emerytura pomostowa
Ustawowy wiek emerytalny w Polsce 2023
Ile aktualnie wynosi nowy wiek emerytalny w Polsce?
Aktualny wiek emerytalny, który obowiązuje od 1 października 2017 r. wynosi :
- wiek emerytalny dla mężczyzn – 65 lat
- wiek emerytalny dla kobiet – 60 lat.
Emerytura w Polsce jest wypłacana przez Fundusz Ubezpieczeń Społecznych. Ma na celu zabezpieczenie finansowe osób, które ze względu na swój stan nie mogą podejmować żadnej pracy zarobkowej.
Od czego zależy wysokość emerytury?
Od czego zależy wysokość emerytury? Wysokość emerytury jest uzależniona od kilku kluczowych czynników. Nowy system obliczania emerytur opiera się na przejrzystych zasadach. Aby określić wysokość emerytury, konieczne jest podzielenie zgromadzonego kapitału emerytalnego przez przeciętne przewidywane dalsze trwanie życia, wyrażone w miesiącach. Ten prosty algorytm wskazuje, że im większa suma w liczniku i im mniejsza w mianowniku, tym wyższa będzie emerytura.
Na emeryturę składają się 3 czynniki:
- zwaloryzowany kapitał początkowy (do 1998 r. włącznie)
- zwaloryzowane składki na ubezpieczenie emerytalne zapisane na naszym koncie ZUS
- zwaloryzowane środki na subkoncie ZUS, jeśli jest się członkiem OFE.
Jeżeli znamy wszystkie powyższe wartości, można skorzystać z kalkulatora emerytalnego. W sieci internetowej jest ich wiele. Oprócz tego ważna jest wysokość naszego wynagrodzenia brutto i określenie wieku przejścia na emeryturę.
Kalkulator taki można znaleźć w Internecie na różnych stronach internetowych. Ponadto posiada go także ZUS, jednak uzyskany wynik jest tylko i wyłącznie orientacyjny.
Generalnie, samodzielne obliczenie emerytury nie jest najłatwiejsze, dlatego warto skorzystać z kalkulatorów online, które pozwolą pokazać nam szacunkową wartość świadczenia emerytalnego.
Jak i gdzie sprawdzić wysokość emerytury?
Aby dowiedzieć się, ile wyniesie nasza emerytura w przyszłości, można skorzystać z kalkulatora emerytalnego dostępnego na stronie ZUS. Po wprowadzeniu odpowiednich informacji, otrzymuje się szacunkową wartość emerytury brutto. Jednak, aby poznać przewidywaną emeryturę netto, warto skorzystać z kalkulatorów uwzględniających aktualne stawki podatku dochodowego od osób fizycznych i wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Wartość przyszłej emerytury w Polsce można poznać na kilka sposobów:
- poprzez złożenie do ZUS odpowiedniego wniosku
- przez portal PUE ZUS (należy się zalogować, a następnie znaleźć tam “Informacje o Stanie Konta Ubezpieczonego” które co roku jest udostępniane osobie ubezpieczonej – w ten sposób można szybko zobaczyć prognozowaną emeryturę na moment osiągnięcia minimalnego wieku emerytalnego)
- przez zaświadczenie o wysokości emerytury ZUS (można go samodzielnie wygenerować bez podpisu pracownika ZUS co znacznie ułatwia całą procedurę)
Osoby, które otrzymują świadczenia w ten sam sposób mogą zweryfikować wysokość emerytury, którą aktualnie otrzymują. Platforma PUE ZUS zawiera szczegółowe informacje o przyznanych i wypłaconych emeryturach lub rentach włącznie z ich wysokością. Jedynym warunkiem w tym przypadku jest to, by świadczenia dla klienta były obsługiwane od 2009 roku przez Kompleksowy System Informatyczny ZUS.
Zapisz się do newslettera!
Emerytura a praca
Czy można jednocześnie pracować i pobierać emeryturę? Czy opłaca się dłużej pracować i odłożyć przejście na emeryturę? Osiągnięcie standardowego wieku emerytalnego nie jest jednoznaczne ze zwolnieniem pracownika z obowiązku świadczenia pracy. Jeśli pracownik jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony, wiek emerytalny nie jest powodem do rozwiązania stosunku pracy. Jeśli jednak zatrudniony zdecyduje się przejść na emeryturę i tym samym zakończyć swoją aktywność zawodową, to wiek 60 lub 65 lat może uzasadniać po jego stronie rozwiązanie umowy o pracę.
Praca po osiągnięciu wieku emerytalnego w Polsce jest jak najbardziej możliwa. Wszystko zależy od dobrej woli obecnego pracodawcy. Pracodawca nie może zakazać pracownikowi przejść na emeryturę, jednak może zablokować jego powrót do pracy właśnie z tytułu kwestii wieku emerytalnego.
Gdy pracownik zrezygnuje z pracy i złoży wniosek o emeryturę, pracodawca nie jest zobowiązany do ponownego zatrudnienia go, nawet jeśli wcześniej mówił coś innego. W tej sytuacji pracownik nie ma prawa do żadnych roszczeń związanych z oczekiwaniem na ponowne zatrudnienie. Osoba taka może wybrać jedną z dwóch opcji: przejść na emeryturę i zakończyć pracę zawodową, lub poszukać innej pracy.
Czytaj też: Umowa zlecenie a emerytura
Praca na emeryturze a składki do ZUS
Osoby, które osiągnęły ustawowy wiek emerytalny zadają sobie pytanie: czy praca na emeryturze zwiększy ich dotychczasową emeryturę? Pamiętajmy – warunkiem otrzymania większej emerytury jest stałe opłacanie składek ZUS, a w szczególności składki emerytalnej.
Praca na emeryturze może więc powodować ponowne przeliczenie świadczenie, jeżeli zgromadzony kapitał się zwiększy. Kwestia opłacania składek ZUS przez emeryta została dokładnie uregulowana w przepisach.
Wiek emerytalny a umowa o pracę
Nawiązanie stosunku pracy (po osiągnięciu oficjalnego wieku emerytalnego) powoduje, że pracodawca jest zobowiązany do opłacania składek ZUS niezależnie od wymiaru etatu. Dotyczy to składki na ubezpieczenie społeczne oraz zdrowotne, jednak pracodawca zwolniony jest z opłacania składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Wiek emerytalny a umowa zlecenie
Sytuacja inaczej wygląda, jeśli emeryt jest zatrudniony na podstawie umowy zlecenie. To jedyna forma zatrudnienia, w której zleceniodawca odprowadza pełne składki ZUS (oprócz składki chorobowej, która jest dobrowolna).
Natomiast w sytuacji, gdy:
- emeryt nawiązuje kolejną umowę zlecenie, a z tytułu poprzedniej otrzymuje minimalnego wynagrodzenie krajowe – opłacana jest tylko składka zdrowotna
- emeryt jest zatrudniony w ramach umowy o pracę i osiąga z tego tytułu najniższe wynagrodzenie krajowe, a dodatkowo nawiązuje umowę zlecenie – opłacana jest tylko składka zdrowotna
- emeryt nawiązuje umowę zlecenie ze swoim pracodawcą – opłacane są pełne składki ZUS
- emeryt prowadzi działalność gospodarczą i nawiązuje dodatkowo umowy zlecenia – składki opłaca się w pełnej wysokości, dopóki nie osiągnie on minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Wiek emerytalny a umowa o dzieło
Osoby, które są zatrudnione na podstawie umowy o dzieło, w ogóle nie płacą składek do ZUS. Taka forma zatrudnienia jest więc najmniej korzystna dla przyszłego emeryta, ponieważ nie przyczynia się do wzrostu kapitału emerytalnego i w konsekwencji nie zwiększa przewidywanej emerytury. Sytuacja, w której można pracować zaraz po przejściu na emeryturę i dodatkowo przeliczyć swoją emeryturę, zachodzi tylko wtedy, gdy regularnie płaci się składki na ubezpieczenie społeczne. To samo dotyczy emerytury wojskowej w przypadku pracy na etacie. Mimo że nie jest to okres służby wojskowej, okres ten jest uwzględniany przy obliczaniu wysokości emerytury.
Praca po osiągnięciu wieku emerytalnego
Jak wspominaliśmy, polskie prawo (ani polski system emerytalny) pozwala na jednoczesne wykonywanie pracy i pobieranie emerytury. Obecnie nie ma ograniczeń co do kwoty zarabianej przez emeryta, co oznacza, że osoba na emeryturze może pracować tyle, ile chce. Warto jednak pamiętać, że równoczesna praca i pobieranie emerytury wymaga przerwy w zatrudnieniu trwającej przynajmniej jeden dzień. ZUS nie wyda decyzji o przyznaniu emerytury, jeśli osoba kontynuuje pracę bez przerwy. Istnieje ryzyko, że pracodawca może odmówić ponownego zatrudnienia po otrzymaniu emerytury.
Emeryt może podjąć pracę w dowolnym miejscu pracy, niekoniecznie tam, gdzie pracował przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Ponadto, może zacząć pracować w wybranym momencie, czy to tuż po złożeniu wniosku o emeryturę do ZUS, czy też wiele miesięcy lub lat później. Nie jest konieczne uzyskanie decyzji o emeryturze, aby rozpocząć pracę jako emeryt.
Wiek emerytalny w różnych krajach
W przeciwieństwie do sytuacji w Polsce, wiek emerytalny w większości krajów europejskich jest taki sam zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn. Ogólny próg wieku uprawniającego do przejścia na emeryturę jest stosunkowo wysoki i wynosi 65 lub nawet 67 lat. Jednakże rekordową wartość wieku emerytalnego w Europie mają Wielka Brytania i Irlandia, gdzie wynosi on 68 lat zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn.
Z drugiej strony, najszybciej z aktywności zawodowej można przejść na emeryturę w Mołdawii. Kobiety mogą tam ubiegać się o emeryturę po ukończeniu 57 lat, a mężczyźni po osiągnięciu 62 lat.
Skontaktuj się z ekspertem!
