Kadry i Płace 
16 czerwca 2023
Umowa o pracę
Co to jest umowa o pracę?
Umowa o pracę to stosunek pracy, zawierany pomiędzy pracodawcą i pracownikiem. Zasady zawierania i rozwiązywania umowy w Polsce reguluje Kodeks pracy. Umowa określa, że pracownik ma prawo do wynagrodzenia za swoją pracę, ale także obowiązki wobec pracodawcy. Umowa o pracę to dokument, który reguluje prawa i obowiązki stron w stosunku pracy. Umowa o pracę jest wiążąca dla obu stron i chroni interesy pracownika.
SPIS TREŚCI
- Co to jest umowa o pracę?
- Co powinna zawierać umowa o pracę?
- Rodzaj umowy (umowa o pracę na czas określony i nieokreślony)
- Jak przebiega rozwiązanie umowy o pracę
- Wypowiedzenie umowy o pracę
- Umowa zlecenie, a umową o pracę
Umowę o pracę sporządza się w 2 egzemplarzach. Jest zawierana w formie pisemnej. Jeśli nie została wcześniej zawarta na piśmie – najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy powinny zostać ustalone co do rodzaju umowy i jej warunków.
Co powinna zawierać umowa o pracę?
Zgodnie z art. 29 kodeksu pracy, umowa o pracę powinna zawierać następujące elementy:
- rodzaj umowy – określenie, czy umowa zostaje zawarta na czas określony, czy nieokreślony
- data zawarcia umowy – wskazanie właściwego terminu, w którym zostanie podpisany dokument
- warunki pracy oraz płacy:
rodzaj pracy
rodzaj pracy to nic innego jak podanie stanowiska, funkcji, zawodu, czy zakresu obowiązków jakie będzie świadczył pracownik. Praca powierzona zatrudnionemu powinna być zgodna z jego kwalifikacjami. W przypadku, gdy w umowie nie będzie sprecyzowany rodzaj praca, taka umowa jest nieważna.
miejsce pracy
miejsce pracy to miejsce, w którym pracownik będzie wykonywał swoje obowiązki. Może ono znajdować się w siedzibie pracodawcy. Jest też możliwość pracy zdalnej (home office). Jednak to zależy już od informacji zawartych w umowie oraz od ustaleń z naszym przełożonym. Aby dokładnie sprecyzować miejsce pracy należy go określić jako punkt geograficzny (miejscowość i adres).
wynagrodzenie
wynagrodzenie za wykonywaną pracę obejmuje wynagrodzenie podstawowe (zasadnicze) oraz pozostałe świadczenia (zarówno pieniężne i niepieniężne). Zgodnie z przepisami, powinno być ono ustalone w takiej kwocie, by było adekwatne do wymaganej jakości i rodzajowi pracy. Z reguły jest wypłacane na konto pracownika. Warto pamiętać, że nie może być mniejsze od minimalnego wynagrodzenia ustalonego na dany rok kalendarzowy. Powinno zostać dokładnie określone, by kwota i sposób jego wyliczenia nie pozostawiały żadnych wątpliwości.
wymiar czasu pracy
wymiar czasu pracy to określenie, czy zatrudniony będzie wykonywał pracę w jej pełnym wymiarze, czy nie. Jeżeli umowa będzie zawarta na pełen etat, wtedy należy dokładniej sprecyzować jej wymiar (np. pół etatu). Podpisanie umowy na cały etat jest równoznaczne ze świadczeniem pracy przez 8h dziennie, 5 dni w tygodniu (czyli 40h w całym tygodniu). W przypadku, gdy pracownik zostaje zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, strony powinny dodatkowo określić dopuszczalną liczbę godzin pracy ponad określony w umowie wymiar czasu pracy, której przekroczenie uprawnia pracownika, oprócz normalnego wynagrodzenia, do dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych
Zapisz się do newslettera!
Rodzaj umowy (umowa o pracę na czas określony i nieokreślony)
Umowa o pracę na czas próbny
Jest zawierana między pracodawcą, a nowym pracownikiem. Pozwala zweryfikować, czy nowo zatrudniona osoba ma właściwe kwalifikacje do pełnienia stanowiska. Jest zawierana na okres 3 miesięcy. Umowa na okres próbny u tego samego pracodawcy powinna być zawierana tylko jeden raz. Są od tego pewne wyjątki, np. jeśli ubiega się o pracę w tej samej firmie – lecz na inne stanowisko lub po upływie 3 lat od momentu rozwiązania wcześniejszej umowy o pracę. Jej celem jest stworzenie warunków do przetestowania możliwości i kwalifikacji pracownika. Wykonuje on określoną pracę przez pewien założony z góry czas, po czym może zostać zatrudniony na stałe.
Warto pamiętać, że umowa na czas próbny (mimo, że jest umową terminową) nie jest w żaden sposób wliczana do limitu umów na czas określony oraz czasu ich trwania.
Umowa o pracę na okres próbny – zmiany w 2023 roku
Nowelizacja przepisów prawa pracy wprowadza szereg zmian w przypadku umowy zawartej na czas próbny. Umowa ta nadal może trwać nie dłużej niż 3 miesiące – jak do tej pory. Wszystko uzależnione jest od planowanego czasu zatrudnienia pracownika na umowę o pracę. W oparciu o nowe przepisy prawa pracy ponowne zawarcie umowy między pracownikiem, a jego dotychczasowym przełożonym będzie możliwe tylko w sytuacji, kiedy będzie wiązało się z wykonywaniem innej pracy. Dotyczy to umów niezależnie od czasu, jaki minął od rozwiązania poprzedniego stosunku pracy, nawet jeśli będzie dłuższy niż 3 lata. Aby podpisanie umowy na czas próbny było uzasadnione powinno dotyczyć pracy o całkiem innych charakterze i innych obowiązkach, niż pracy, którą pracownik wykonywał dotychczas. Jest to spore ułatwienie dla niektórych pracowników.
Kolejną zmianą jest wydłużenie umowy na czas próbny w pewnych, szczególnych warunkach. Na podstawie umowy na czas próbny wszystkie warunki powinny być ściśle określone oraz uzgodnione przez obie strony, szczególnie zanim została zawarta umowa próbna.
Zgodnie z nowymi przepisami, umowa na czas próbny podlega przedłużeniu o czas urlopu lub innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika, oczywiście o ile takie nieobecności wystąpią. Ponadto zmiany w Kodeksie pracy wskazują na dalszy plan zatrudnienia pracownika tuż po zakończeniu umowy próbnej. Od stycznia 2023 r. praktykuje się zatrudnianie osób na czas próbny nieprzekraczający 1 lub 2 miesięcy. Jest to uzależnione od czasu, na jaki pracodawca zamierza zatrudnić pracownika.
Należy pamiętać, że taki rodzaj umowy (na 3 miesiące) w prawie pracy może być zawarty tylko wtedy, gdy wobec pracownika kolejna umowa będzie zawarta na minimum rok lub też gdy pracodawca zapewni pracownikowi umowę na czas nieokreślony. O ile zapis ten skraca pracownikom drogę do stałego zatrudnienia, o tyle dla pracodawcy może być nieco kłopotliwy. Wynika to z faktu, że pracodawca już od pierwszego dnia pracy pracownika będzie musiał wiedzieć, na jaki okres go zatrudni.
Umowa o pracę na czas określony
To najpopularniejsza forma zatrudniania pracowników. Na podstawie art. 251 kodeksu pracy, łączny czas zatrudnienia na umowie na czas określony nie może być dłuższy niż 33 miesiące. Aktualnie pracodawca może zawrzeć z pracownikiem maksymalnie 3 takie umowy. Biorąc pod uwagę maksymalny okres trwania umowy próbnej i umowy o pracę na czas określony, warto podkreślić, że pracownik u jednego pracodawcy może mieć zatrudnienie max. 36 miesięcy (3 m-ce próbne i 33 m-ce na czas określony).
Umowa o pracę na czas nieokreślony
Umowa ta jako jedyna, jest zawierana bezterminowo. Z punktu widzenia pracownika, jest ona najkorzystniejszą formą zatrudnienia. Jeśli pracodawca chce rozwiązać taką umowę w wypowiedzeniu obowiązkowo musi wskazać dokładny powód rozwiązania współpracy. Jeśli ta informacja nie będzie zawarta, pracownik ma możliwość dochodzenia swoich praw w sądzie pracy.
Jak przebiega rozwiązanie umowy o pracę
Umowa na czas określony wygasa wraz z upływem terminu zawartego w umowie. Może się ona także zakończyć się za porozumieniem stron. Wypowiedzenie o zakończeniu umowy o pracę powinno być sporządzone w formie pisemnej. Pracodawca, oraz pracownik są zobowiązani do zachowania okresu wypowiedzenia. Jego okres zależy od rodzaju umowy o pracę.
Należy pamiętać, że pracodawca ma możliwość rozwiązania umowy dyscyplinarnie. Zwolnienie dyscyplinarne może być zastosowane w przypadku:
- kiedy pracownik wykonuje pracę pod wpływem alkoholu
- kiedy pracownik wykonuję pracę pod wpływem środków odurzających
- za nieprzestrzeganie regulaminu pracy
- za działania na niekorzyść swojego pracodawcy
Zatrudniony może również złożyć wypowiedzenie ze skutkiem natychmiastowym. Dzieje się tak wtedy, kiedy prawa pracownika zawarte w kodeksie pracy nie są przestrzegane przez pracodawcę.
Zgodnie z art. 30 § kodeksu pracy, umowa może być rozwiązana:
- na podstawie porozumienia stron
- przez oświadczenie jednej strony zachowując okres wypowiedzenia
- przez oświadczenie jednej strony nie zachowując okresu wypowiedzenia
- z upływem czasu, na jaki była zawarta.
Rozwiązanie stosunku pracy na podstawie porozumienia stron jest jednym z najprostszych sposobów zakończenia pracy. Wypowiedzenie to może być zawarte w dowolnej formie oraz w każdym momencie trwania umowy. Jedynym warunkiem jest tylko i wyłącznie zgoda obu stron. Jeśli strony dojdą do porozumienia, umowa o pracę rozwiąże się w dniu ustalonym przez obie strony.
Wypowiedzenie umowy o pracę
Umowa może zostać rozwiązana zarówno przez pracownika, jak i pracodawcę. Oświadczenie powinno mieć formę pisemną. Jeśli umowa została sporządzona na czas nieokreślony, pracodawca jest zobowiązany wskazać zatrudnionemu powód wypowiedzenia. Ponadto jest zobligowany pouczyć go o prawie do odwołania się do sądu pracy.
Wypowiadając umowę o pracę należy trzymać się terminów wskazanych w kodeksie pracy. Okres ten w dużej mierze zależy nie tylko od stażu pracy, ale również od rodzaju umowy. Zgodnie z aktualnymi przepisami okres wypowiedzenia wygląda następująco:
- umowa na okres próbny:
- 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni
- 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie
- 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.
- umowy na czas nieokreślony i określony:
- 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy
- 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy
- 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.
Okres wypowiedzenia umowy o pracę obejmujący tydzień lub miesiąc albo ich wielokrotność kończy się odpowiednio w sobotę lub w ostatnim dniu miesiąca. Należy więc pamiętać, że jeśli oświadczenie o wypowiedzeniu (przy jednomiesięcznym okresie wypowiedzenia) zostanie złożone np. 3 października, to okres wypowiedzenia skończy się dopiero z dniem 30 listopada.
Przepisy pozwalają na rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (art. 52 Kp) w razie:
- ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych (np. porzucenia pracy),
- popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem,
- zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.
Warto pamiętać, że rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy.
W myśl art. 53 § 1 Kp pracodawca może rozwiązać stosunek pracy w trybie natychmiastowym w dwóch przypadkach:
- jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa:
- a) dłużej niż 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy;
- b) dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową;
- w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn niż wymienione w pkt 1, trwającej dłużej niż 1 miesiąc.
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić:
- w razie nieobecności pracownika w pracy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem – w okresie pobierania z tego tytułu zasiłku, a w przypadku odosobnienia pracownika ze względu na chorobę zakaźną – w okresie pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku;
- po stawieniu się pracownika do pracy w związku z ustaniem przyczyny nieobecności.
Umowa zlecenie, a umowa o pracę
Umowa o pracę jest umową uregulowaną w kodeksie pracy. Umowa zlecenie jako umowa cywilnoprawna jest regulowana kodeksem cywilnym. Różnice wynikające między tymi umowami są istotne dla pracownika, ponieważ mają one wpływ na jego prawa i obowiązki. Umowa o pracę jest zawierana na okres nieokreślony lub określony, a umowa zlecenie jest zawierana tylko na okres określony. Przy umowie o pracę pracownik podlega obowiązkom wobec pracodawcy określonym w kodeksie pracy oraz innych ustawach, natomiast przy umowie zleceniu obowiązkiem jest wykonywanie powierzonej mu czynności.
Porównując te dwie umowy, można stwierdzić, że umowa o pracę gwarantuje większe prawa pracownika. Jest on zatrudniony na stałe i ma pewność swojego miejsca pracy. Przy umowie zleceniu natomiast pracownik może być w każdej chwili zwolniony. Nie ma takich benefitów, jak np. urlop czy ubezpieczenie. Umowa zlecenie jest podpisywana między pracownikiem a pracodawcą. Umowa o pracę jest podpisywana między pracownikiem a przedsiębiorstwem. Umowa zlecenie oznacza, że praca jest wykonywana na podstawie umowy cywilnoprawnej, a umowa o pracę oznacza, że praca jest wykonywana na podstawie stosunku pracy.
Źródło: https://kadromierz.pl/
Skontaktuj się z ekspertem!
