4 Formy opodatkowania w Polsce

SPIS TREŚCI

• 4 formy opodatkowania działalności gospodarczej
  • Zasady ogólne – skala podatkowa
  • Podatek liniowy
  • Podatek ryczałtowy
    • Kto może skorzystać z ryczałtu?
  • Karta podatkowa
• Jak zmienić formę opodatkowania?
• Zmiana formy opodatkowania – jak zgłosić
  • Jak sprawdzić formę opodatkowania?

4 formy opodatkowania działalności gospodarczej

Przedsiębiorca prowadząc działalność gospodarczą jest zobowiązany wybrać dla swojej firmy właściwą formę opodatkowania. W tym celu może skorzystać z wielu rozwiązań. Wybór ten powinien być nie tylko zgodny z prawem, ale także zgodny z interesem firmy. Przed złożeniem oświadczenia warto poznać wszystkie dostępne możliwości i wybrać najlepszą i najkorzystniejszą dla siebie. 

W Polsce wyróżniamy 4 formy opodatkowania działalności gospodarczej:

• zasady ogólne 
• podatek liniowy
• podatek ryczałtowy
• karta podatkowa.

Wybór formy opodatkowania zależy m.in. od:

• formy organizacyjno-prawnej prowadzonej działalności,
• skali i rodzaju działalności gospodarczej,
• wielkości zatrudnienia pracowników,
• wysokości przychodów.

Zasady ogólne – skala podatkowa

Jest to jedna z najpopularniejszej formy opodatkowania działalności. Nie wymaga zawiadomienia o jej wyborze. Podstawę opodatkowania stanowi dochód, który jest pomniejszony o przysługujące odliczenia. Stawka podatku zależy od wysokości uzyskanego dochodu. Zgodnie z aktualnymi przepisami skala podatkowa wynosi:

• 12% dla podstawy obliczenia podatku do wysokości 120.000 zł
• 32% dla podstawy obliczenia podatku powyżej 120.000 zł.

Przedsiębiorca korzystając ze skali podatkowej ma prawo:

• rozliczać się razem ze współmałżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko 
• skorzystać z ulg i odliczeń od dochodu i od podatku.

Opodatkowanie działalności gospodarczej, zobowiązuje przedsiębiorcę prowadzić księgi przychodów i rozchodów oraz przeprowadzać na koniec roku inwentaryzację. Właściciele firm powinni także prowadzić ewidencję wyposażenia, środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Po zakończeniu roku podatkowego, podatnik do 30 kwietnia następnego roku jest zobowiązany złożyć PIT – 36 do urzędu skarbowego.

Przedsiębiorca jest zobowiązany również wyliczać i odprowadzać na rachunek bankowy urzędu skarbowego zaliczki na podatek dochodowy. Może to zrobić co miesiąc lub kwartalnie. Opodatkowanie na zasadach ogólnych jest skierowane dla podatników, których przychody ze sprzedaży (z VATEM) nie przekroczą 1,2 mln euro, oraz przedsiębiorcy, którzy dopiero rozpoczęli prowadzenie firmy.

Podatek liniowy

Stawka podatku liniowego wynosi 19%. Jest stała i nie zależy od wysokości osiągniętego dochodu. Ten rodzaj opodatkowania jest korzystny dla podatników, którzy osiągają dochody powyżej 100 000 zł.  Przy podatku liniowym nie ma możliwości wspólnego rozliczenia z małżonkiem, czy skorzystania z innych ulg podatkowych. 

Korzyści z opodatkowania podatkiem liniowym:

• stawka podatkowa w wysokości 19% – jest korzystna dla przedsiębiorców, którzy przekroczyli drugi próg podatkowy, ponieważ opodatkowanie na zasadach ogólnych zakłada stosowanie stawki w wysokości aż 32%. Przy dochodach około 100 tys. zł. podatek liniowy przynosi wymierne oszczędności podatkowe
• prostota rozliczania 
• szybki mechanizm wyliczenia dochodu.

Jeśli przedsiębiorca zdecyduje się na ten podatek, musi pamiętać o prowadzeniu ewidencji przychodów i kosztów. Oprócz tego, obowiązuje go również wpłacanie zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych. Wpłaca się je do 20 miesiąca następującego po okresie rozliczeniowym na mikro rachunek właściwego urzędu skarbowego.

Po zakończonym roku podatkowym, podatnik do 30 kwietnia roku następnego powinien złożyć w urzędzie skarbowym zeznanie roczne PIT – 36L.

Podatek ryczałtowy

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jest jedną z prostszych sposobów opodatkowania firmy. Przedsiębiorca korzystając z takiej formy płaci podatki od przychodu. Nie ma więc możliwości pomniejszania podatku o koszty jego uzyskania. Należy pamiętać, że nie każdy może skorzystać z podatku ryczałtowego. Ryczałt jest przeznaczony dla tych przedsiębiorców, którzy prowadzą jednoosobową działalność gospodarczą lub prowadzą spółki osobowe. 

Z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych mogą korzystać drobni przedsiębiorcy. Jest możliwy do wyboru, gdy:

• w roku poprzedzającym rok podatkowy uzyskał przychody z działalności prowadzonej samodzielnie w wysokości nieprzekraczającej 250 000 euro 
• uzyskał przychody wyłącznie z działalności prowadzonej w formie spółki, a suma przychodów wspólników spółki z tej działalności nie przekroczyła kwoty 250 000 euro,
• rozpoczyna działalność gospodarczą i nie korzysta z opodatkowania w formie karty podatkowej. 

Kto może skorzystać z ryczałtu?

Ustawa z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, reguluje opodatkowanie zryczałtowanym podatkiem dochodowym, niektóre przychody osiągane przez osoby fizyczne. Do osób tych zaliczamy przedsiębiorców:

• prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą
• osiągających przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, jeżeli umowy te nie są zawierane w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej
• będących osobami duchownymi. W przypadku osób duchownych, prawnie uznanych wyznań, zryczałtowany podatek dochodowy jest opłacany od przychodów tych osób.

Na początku 2022 r. został przedstawiony nowy wykaz stawek dla osób rozliczających się w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Stawki te są następujące:

• 12% dla przychodów, osiąganych w związku ze świadczeniem niektórych usług w obszarze IT
• 15% dla przychodów osiąganych przez przedstawicieli wolnego zawodu, którzy świadczą osobiście swoje usługi w ramach pomocy społecznej bez zakwaterowania
• 8,5% dla przychodów do kwoty 100 000 zł 
• 12,5% dla przychodów od nadwyżki ponad kwotę 100 000 zł – usługi pomocy społecznej z zakwaterowaniem
• 8,5% dla przychodów osiąganych ze świadczenia usług edukacyjnych przez przedstawicieli wolnego zawodu
• 3% dla przychodów osiąganych m.in. z handlu, działalności rybackiej, gastronomicznej, produkcji zwierzęcej (poza działalnością weterynaryjną)

Karta podatkowa

Karta podatkowa jest jedną z najprostszych sposobów opodatkowania działalności gospodarczej w polskim systemie podatkowym. Przedsiębiorca, który zdecyduje się skorzystać z karty podatkowej nie musi prowadzić księgowości.

Podatek, który będzie płacił nie jest wysoki. Nie zależy również od wysokości dochodów. Najbardziej opłaca się dla firm, zatrudniających niewielką ilość pracowników. 

Wysokość podatku jest ustalany przez naczelnika urzędu skarbowego. Przed podjęciem decyzji bierze się pod uwagę:

• rodzaj i zakres prowadzonej działalności
• liczbę zatrudnianych pracowników
• liczbę mieszkańców miasta, w której jest prowadzona firma. 

Fakt, iż kwota podatku nie jest zależna od dochodu, może być korzystny dla przedsiębiorców osiągających wysokie zarobki. Niestety, w przypadku kłopotów finansowych, gdy w firmie pojawi się strata, podatek i tak będzie musiał być zapłacony.

Należy pamiętać, że od początku 2022 r. nie można wybrać karty podatkowej jako opodatkowania jednoosobowej działalności gospodarczej. Karta podatkowa może być wykorzystana tylko i wyłącznie w ramach kontynuowania sposobu opodatkowania. Jeśli przedsiębiorca w 2022 roku korzystał z karty podatkowej, to w roku następnym (2023) może również ją kontynuować. Wyjątkiem jest, gdy ustawodawca dokona jej całkowitej likwidacji. 

Forma opodatkowania w formie karty podatkowej, polega na tym, że przedsiębiorca będzie płacić stałą kwotę podatku – niezależnie od wartości uzyskanych przychodów. Należy wiedzieć, że z karty nie może skorzystać przedsiębiorca, który prowadzi działalność gospodarczą. Karta podatkowa jest dla osób, które świadczą usługi jak np. wyrabianie pieczątek, czy oferowanie usług ślusarskich. Dokładny wykaz przedsiębiorców można odnaleźć w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym. 

Jak zmienić formę opodatkowania?

Formy opodatkowania, dzięki którym przedsiębiorca rozlicza się z urzędem skarbowym mogą ulec zmianie. Wynika to z przepisów o podatkach i opłatach lokalnych, które regulują tę kwestię. 

Należy pamiętać, że wybrana przez przedsiębiorcę forma opodatkowania będzie obowiązywać, aż do jej zmiany. Nie ma potrzeby jej zmiany w każdym roku. Należy jednak pilnować ustawowego limitu dochodowego. Przejście na wyższy pułap, spowoduje utratę prawa do danej formy rozliczenia podatku. To obowiązkiem podatnika jest zgłoszenie zmiany. Jeśli tego nie zrobi – może ponieść karę w postaci grzywny pieniężnej. 

Zanim przedsiębiorca zdecyduje się na zmianę formy opodatkowania powinien na bieżąco śledzić zmiany przepisów w tym aspekcie. Niestety, Polski Ład 2.0 umożliwił zmianę podstawy opodatkowania:

• w trakcie roku 2022 lub po zakończeniu 2022 r., którzy dokonują zmiany z ryczałtu na zasady ogólne
• po zakończonym 2022 r. dla podatników, którzy dokonują zmiany z podatku liniowego na zasady ogólne. 

Jeżeli podatnik, zamierza kontynuować działalność na dotychczasowych zasadach opodatkowania, nie musi składać żadnych dodatkowych oświadczeń ani wniosków w urzędzie skarbowym. To, jaką formę opodatkowania wybierze, ma zastosowanie także w latach następnych, z wyjątkiem przekroczenia określonych ustawowo limitów powodujących automatyczną utratę do danej formy rozliczania podatku.

Zmiana formy opodatkowania – jak zgłosić

Zmiana formy opodatkowania następuje w wyniku deklaracji podatkowej, którą składa się do urzędu. W celu jej zmiany, należy do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym osiągnął pierwszy przychód w danym roku złożyć oświadczenie. Zazwyczaj dokument ten składany jest w formie pisemnej do urzędu skarbowego. W tym celu można również dokonać aktualizacji wniosku CEIDG-1. Jeśli wniosek nie zostanie złożony w terminie, należy kontynuować zasady opodatkowania z roku poprzedniego. 

Aby dokonać zmiany formy opodatkowania działalności, podatnik powinien wypełnić formularz CEIDG-1. Może to zrobić przez internet, lub w urzędzie miasta czy gminy.

Jak sprawdzić formę opodatkowania?

Zdarza się, że właściciel działalności gospodarczej nie wykazuje chęci wskazania formy opodatkowania dla swojej firmy. W takiej sytuacji przypisane mu zostanie opodatkowania na zasadach ogólnych.

Formę opodatkowania może sprawdzić w:

• CEIDG, czyli w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej
• Urzędzie Skarbowym.

W przypadku podjęcia niekorzystnej decyzji dla przedsiębiorcy, czy wyboru innej formy opodatkowania,  możliwa jest jej zmiana. W tym celu należy złożyć wniosek w formie pisemnej do naczelnika urzędu skarbowego, lub wniosek do CEIDG-1.